Thực tế cho thấy, nhu cầu mua sắm tiêu dùng luôn có, đặc biệt là vào dịp cuối năm, song không phải ai cũng có thể tiếp cận được vốn ngân hàng. 

Thông qua nhiều hình thức, từ phát, dán tờ rơi nơi công cộng, cho đến sử dụng mạng xã hội, đối tượng có tài sản cho vay tìm mọi cách tiếp cận người cần vốn. Để “giải ngân” dễ dàng, các đối tượng này đưa ra những điều kiện vay tiền hết sức “dễ dãi”. 

Với những khoản vay nhỏ, nhiều người không muốn và cũng không đủ điều kiện để vào ngân hàng làm thủ tục vay, thậm chí có những người không muốn người khác biết mình đi vay. Vì vậy, dù có mức lãi cắt cổ, họ vẫn đi vay tín dụng đen, khiến hình thức này phát triển ngày càng rộng.

Tuy nhiên, hình thức vay không có tài sản đảm bảo này gây ra rất nhiều rủi ro lớn, không ít người đã "dính bẫy" của tín dụng đen.
Cầm đồ, cho vay tín dụng đen bắt đầu được giới cho vay nặng lãi phát tờ rơi, dán quảng cáo khắp mọi nơi.Mức lãi suất được người chủ cho vay lãi lý giải là đã “hữu nghị” vì người vay hầu như không có tài sản cầm cố, hơn nữa thời điểm cuối năm nhu cầu vay vốn đang rất lớn nên các chủ đều tăng thêm phí từ 1.000 đến 1.500 đồng/lãi suất ngày. Theo tính toán, đây là mức lãi suất cao hơn rất nhiều so với lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại hiện nay. Số tiền lãi tín dụng đen vì thế cũng được cộng vào gốc theo tốc độ số nhân, điều này là nguyên nhân khiến phần lớn con nợ tín dụng đen không thể trả gốc, mà lãi mẹ, cộng lãi con đã trở thành nỗi ám ảnh.

Một cò vay lãi cho biết, đối tượng vay nặng lãi cuối năm chủ yếu là nợ nần, có người tính làm ăn nhưng số này ít vì mức lãi áp cao... Tuy nhiên, anh này cũng cho hay, cho vay lãi suất cao nhưng rủi ro cũng rất lớn, đã có nhiều trường hợp bùng tiền khi con nợ có mục đích chiếm đoạt từ trước như: làm giả hộ khẩu, sổ đỏ hoặc không thể thu hồi được vì tài sản tranh chấp. Nói về vấn đề này, TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia tài chính - ngân hàng cũng từng cho hay, tín dụng đen là “ung nhọt” của xã hội, nhưng cũng phản ánh sự yếu kém của hệ thống pháp luật. Vì vậy, sự ra đời của các công ty tài chính dưới sự kiểm soát của Ngân hàng Nhà nước là điều tất yếu và cần thiết cho thị trường.

Đồng quan điểm, TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia tài chính - ngân hàng khẳng định, để phát triển tín dụng tiêu dùng một cách tích cực nhất, thị trường buộc phải có công ty tài chính. Các doanh nghiệp nhỏ không muốn vào ngân hàng vay khoản tiền nhỏ mà thủ tục phức tạp, nên phải tìm đến công ty tài chính, cho dù mức lãi suất vay cao hơn.

“Nhiều người đang nhầm lẫn lãi suất vay vốn tiêu dùng tại công ty tài chính với lãi suất ngân hàng, nên mới so sánh bên thấp, bên cao. Nếu xét đúng nhu cầu, thì lãi vay tại công ty tài chính là không cao so với lãi suất phi ngân hàng. Thế nên, trong câu chuyện vay tiêu dùng, quan trọng nhất vẫn là dòng tiền trả nợ”, ông Hiển nói.

Mặc dù ai cũng hiểu  tín dụng đen là tín dụng phi chính thức, là hình thức tín dụng tư nhân, nằm ngoài khuôn khổ hoạt động của hệ thống ngân hàng. Nhưng vì sao nhiều người vẫn bị rơi vào vòng xoáy của “bẫy” vay nóng, trả tiền lãi hàng ngày, hàng tháng hoặc ở các vùng nông thôn là trả bằng hiện vật (lúa, ngô, tiêu, cà phê…)? Diễn biến của những vụ việc liên quan đến  tín dụng đen cũng đã chứng minh rõ điều đó.

Tình trạng tín dụng đen kéo dài đã nhiều năm và vẫn len lỏi, “sống” được ở mọi nơi, mọi lúc. Theo ý kiến của các chuyên gia kinh tế,  tín dụng đen vẫn còn tồn tại là do những bất cập trong các hoạt động cho vay của hệ thống ngân hàng. Do vẫn còn những kẽ hở trong các quy định của pháp luật, do chế tài chưa nghiêm tại một số địa phương.

Vì vậy, ngăn chặn và đẩy lùi  tín dụng đen là một yêu cầu cấp thiết hiện nay đối với ngành tín dụng, ngân hàng và các cấp chính quyền, nhằm lành mạnh hóa thị trường tín dụng, ổn định cuộc sống của người dân, nhất là các hộ nghèo và người dân ở vùng sâu vùng xa.

Điều đó đòi hỏi các ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng nhân dân cần mở rộng các khoản vay tín dụng tiêu dùng, có thêm nhiều sản phẩm cho vay ngắn hạn. Đồng thời, tăng cường công tác truyền thông và xử lý nghiêm các vụ việc do  tín dụng đen gây ra, thực hiện tín dụng chính sách gắn với các chương trình xóa đói giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Nguồn An Ninh Tiền Tệ